Progressief en conservatief is dat hetzelfde?
Van oudsher claimt links progressief te zijn. Dus is rechts van oudsher conservatief. Dat zal ooit ook wel juist geweest zijn, maar is dat nog zo, in de 21ste eeuw?
De vraag stellen is hem beantwoorden. Niet dus. Het inmiddels precies andersom! Hoe zit dat?
Progressief staat voor vooruitgang, creativiteit, innovatie en, zoals het woord al zegt, progressie. Conservatief daarentegen, staat voor stilstand, behoudzucht, achteruitgang, de dood in de pot, creativiteit wordt gesmoord. Conserveren, lijkt mij het werkwoord.
In het grootste deel van vorige eeuw werden grote stappen gezet op sociaal gebied. Dat kwam door de opkomst van de vakbeweging en de socialisten. Zij waren links en progressief. Zij bereikten op sociaal gebied echt veel en dat heeft fantastische resultaten opgeleverd. Denk aan armoede bestrijding, inkomensverdeling, werkgelegenheid, bestrijding van ongelijkheid, allerlei zorgwetten, oudedagvoorziening, enzovoort. Het ging hand in hand met de ontwikkeling van andere bewegingen zoals emancipatie van allerlei minderheden, mileu-bewustzijn, nu duurzaamheid genoemd. Je zou kunnen zeggen dat de ‘wet van de stimulerende achterstand’ volop aan het werk was. Progressie dus.
Onherroepelijk leidt deze wet echter op enig moment tot de ‘remmende voorsprong’: de progressie komt tot stilstand en leidt tot behoud van het verworvene. En behoud is gelijk aan conservatisme en stond, zo zagen we hierboven al, weer gelijk aan rechts. Maar dat klopt dan dus niet (meer).
Deze stilstand zie je ook ‘gebeuren’. Neem de vakbeweging en in dezelfde lijn de linkse partijen, PvdA, SP en Groen Links. De socialisten en de vakbeweging hebben als gezegd veel bereikt, zo niet alles waar de founding fathers ver terug in de 19-eeuw van droomden en voor stonden. Inmiddels is het bereikte gemeengoed geworden en ook schrijver dezes kan zich daarin volledig vinden.
Maar nu keert het tij: juist de vakbeweging en socialisten zijn tegen hervormingen van allerhande vooral sociale zaken, stammend uit de vorige eeuw. Ze zijn versleten geraakt en hebben allerlei onbedoelde uitwassen inmiddels mogelijk gemaakt. Pas onder druk van de crisis lukt het om weer creatief te zijn en de noodzakelijke vernieuwingen te kunnen laten plaatsvinden. Dat is winst.
En wie timmeren het meest aan deze weg? Juist de nieuwe progressieven, degenen die met veel innovatie en creativiteit vooruitgang boeken op het gebied van het aanpassen van het verworvene. Het initiatief komt van rechts. De voormalige progressieven zijn nu conservatief geworden en andersom!
Conservatief is dus nu links en progressief is nu rechts!
NB: er zijn merkwaardigerwijs Groupon bonnen in de blog terecht gekomen. Ik krijg ze niet weg. Excuses daarvoor!
NB: er zijn merkwaardigerwijs Groupon bonnen in de blog terecht gekomen. Ik krijg ze niet weg. Excuses daarvoor!
Eens in de basis! Maar als politicoloog wil ik wel even opmerken dit punt genuanceerder is te maken. Daar is ook allerlei literatuur over.
In deze literatuur is het eerste debat over hoeveel 'assen' of 'dimensies' het politieke spectrum is verdeeld. Is er slechts één link-rechts dimensie, of zijn er meerdere dimensies mogelijk zoals progressief-conservatief, pro- en anti-immigratie etc.? Huub Pellikaan (Universiteit Leiden) hangt meerdere dimensies aan, terwijl Wouter van der Brug (UvA) meer richting dominantie van de links-rechts dimensie neigt.
Het tweede debat, dat natuurlijk wordt beïnvloedt door het eerste, is vervolgens hoe je het spectrum meet. Meestal wordt dit gedaan middels een analyse van politieke verkiezingsprogramma's. Daar is natuurlijk weer kritiek op want een partij kan heel veel duurzame punten opnemen in haar programma, terwijl in de praktijk de partij de voorkeur geeft aan het binnenhalen economische punten. Hoe groen ben je dan daadwerkelijk?
Goed, de diverse artikelen komen na het behandelen van deze debatten vaak tot interessante figuren waar per verkiezing duidelijk wordt gemaakt waar welke partij staat qua links, rechtsheid, progressiviteit, conservatisme, multiculti samenleving, anti-immigratie. Wat ze maar willen meten. Dit onderzoek wordt ook elders in Europa gedaan.
Mocht je het nou interessant vinden om hier meer over te weten, als het goed is heb ik de artikelen nog.
Groeten!
Bart