Mijn vrijheid, jouw vrijheid

Onlangs (januari 2015) was er bij de publieke omroep een uitzending over vrijheid van meningsuiting. ‘Mijn vrijheid, jouw vrijheid’ heette de uitzending. De uitzending werd georganiseerd naar aanleiding van de aanslagen in Parijs in januari. U zult begrijpen dat er nogal wat meningen langs kwamen. Hier volgen er enkele. 

Om te beginnen werd er in de uitzending een videoflits van Salman Rushdie vertoont waarin hij zei dat het verkeerd is om bij vrijheid van meningsuiting het woord ‘maar’ toe te voegen: “free speech, but…”. In zijn optiek was er geen ‘but’, het recht is onbegrensd.

Er was een journaliste die er op hamerde dat als ‘díe godsdienst van díe moslims zo achterlijk was dat men daardoor niet tegen wat kritiek en humor kon, dan was dat hún probleem’.

Bron: E.J. Bron

Een Marokkaanse Nederlander bleef haar vervolgens geduldig uitleggen dat het niet een kwestie van achterlijk zijn was, maar van ‘in de ziel geraakt worden’.

Een cabaretier zei het zo: “als zovelen vind ik dat de vrijheid van meningsuiting onbegrensd is. Als aanvulling voeg ik eraan toe dat het gebruik maken van die vrijheid ook een verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Het gebruik van het recht heeft een doel te dienen. Dus niet beledigen om het beledigen. Dat is niet verantwoord omgaan met het recht.”

Tot zover enkele meningen.

Het recht heeft een keerzijde

In mijn eigen woorden zou ik zeggen dat ieder recht zijn keerzijde heeft, zoals de spreekwoordelijke medaille. De keerzijde is een plicht. Die plicht is de verantwoordelijkheid die het recht met zich meedraagt. Zie het als een voetganger op de zebra. Hij heeft het recht van voorrang op die zebra en hij heeft tegelijkertijd de plicht door te lopen en de zebra weer snel te verlaten.

Over beledigen

Of iemand gekwetst of beledigd is, hangt vooral van die persoon of groep van personen af. Het is niet aan degene die dat doet, die iemand beledigt, om te vinden dat die ander, de beledigde, ‘zich niet moet aanstellen’, of zich achterlijk gedraagt. In Nederland is het desgevraagd de rechter die hierover gaat en er is veel jurisprudentie waarbij hij de vrijheid van meningsuiting heeft beperkt omdat er sprake was van smaad of laster.

Twee keer fout

Wat nu volgt is misschien op het scherpst van de snede: als het doel van een bepaalde meningsuiting humor of satire is, is er niets aan de hand. Als het doel beledigen is onder het mom van humor of satire, gaat het, mits door de rechter vastgesteld, twee keer fout: ten eerste is beledigen strafbaar en ten tweede wordt gejokt over het doel. Als u me nog kunt volgen.