Nu het stof is gedaald, kunnen we met wat meer afstand naar de ontstane situatie kijken.

Wat was het doel van de aanslag?

Wat hadden de terroristen bij de aanslagen in Parijs voor ogen? Wat was hun doel?

Als het wraak voor het beledigen van de profeet Mohammed was, is het tegenovergestelde bereikt: vijf miljoen afbeeldingen van de profeet waren een week later wereldwijd het gevolg! Het is net als met Malala: de Pakistaanse Taliban schoten haar een kogel door het hoofd, ze overleefde het wonderbaarlijk en sindsdien is ze de icoon van vrouwenonderdrukking in de moslimwereld, met Nobelprijs voor de Vrede en al.

Bron: http://www.europarl.europa.eu/news/nl/

Nee, het doel was traumatiseren. Traumatiseren van onze wereld. De bedoeling is dat de Westerse wereld zich voortdurend bedreigd voelt, in angst leeft en daardoor ontregelt raakt. En dat doel is meer dan bereikt.

Hoe nu verder? De korte termijn

Ik zie een korte termijn en een lange termijn reactie op de aanslagen in Parijs en alle andere (bijna) aanslagen die er sindsdien geweest zijn.

Bron: www.nu.nl

Op korte termijn geldt mijns inziens dat we ons niet moeten laten ontregelen. We mogen bang zijn, natuurlijk, met angst is op zich helemaal niets mis. Sterker, het maakt en houdt ons scherp. Maar we mogen ons leven er niet door laten leiden. We gaan door met ons leven, ons werk en andere activiteiten, zoals we dat altijd al deden.
Belangrijker nog, we gaan door met te genieten van onze vrijheden, zoals die van vrije meningsuiting.

Ze krijgen ons er niet onder.

Hoe verder op de langere termijn?

Op langere termijn denk ik aan een andere reactie. Een veel moeilijker aanpak. Een waarbij leiderschap zal moeten worden getoond: we zullen als Westerse landen moeten stoppen met in andere landen dood en verderf zaaien. En dus ook met andere verschrikkingen, zoals in gevangenissen als Abu Ghraib en Guantanamo Bay.

Haat- en wraakgevoelens in een vicieuze cirkel

Wij waren hier in Europa ondersteboven van de doden die bij de Parijse uitgever en Franse supermarkt te betreuren zijn. Maar wat te denken van de te betreuren doden in Arabische landen door toedoen van de Westerse wereld. We mogen niet vergeten dat het verdriet dat hier in Europa wordt gevoeld, hetzelfde is als wat dáár soms decennia lang gevoeld wordt. Het gaat daar om veel grotere aantallen en frequentie. Het is een verschrikking en het leidt tot diepe haat- en wraakgevoelens. Wij zijn er mede debet aan. Het ene geweld volgt op het andere. Het leidt tot tomeloze escalatie en zit gevangen in een vicieuze cirkel.

De haat wordt gevoed Bron: www.nieuws.nl

Neem Israël en Gaza. De jarenlange oorlog, alle gruwelijkheden, verwoestingen en verliezen van dierbaren die daarbij horen, hebben geleid tot diepe haat- en wraakgevoelens. Dagelijks zien we op televisie hoe het geweld eenvoudigweg weer nieuw geweld uitlokt.

Deze vicieuze cirkel zullen we moeten zien te doorbreken.

Hoe doorbreek je deze cirkel?

Er zijn in de geschiedenis voorbeelden waarbij dat met succes is gedaan. Ik ga dat uitleggen. Maar eerst even wat achtergrond.

De duistere kant zit in ons allemaal!

Alle dualiteiten, alle tegenpolen waar ik het in eerdere blogs over had, zitten in ons. Dus ook een duistere zijde zit in ons, net zoals we bijvoorbeeld manlijke en vrouwelijke kanten in ons hebben.

Die donkere kant is de kant waar we haat en wraak leren kennen en ervaren. Dat zijn de emoties waaraan geappelleerd wordt in duistere tijden. Als er (grote) zaken in ons leven mis gaan, kunnen deze emoties bij ons boven komen. Door koppeling aan een van buiten komende oorzaak, er wordt bijvoorbeeld dood en verderf gezaaid, kan er een niets ontziende, verblindende haat ontstaan. We zien dat aan het werk tussen de Israëliërs en de Palestijnen. Ongeacht hoe je tegen dit conflict aankijkt, of je voor de een of de ander bent, vastgesteld kan worden dat er sprake is van de eerder genoemde tomeloze escalatie waaraan geen eind komt, tenzij een van de partijen leiderschap en moed toont om het te doorbreken.

Hitler Duitsland ontstond hierdoor

Nazi Duitsland heeft door dit soort gevoelens kunnen ontstaan. De harde voorwaarden van de Vrede van Versailles, de misère en ellende die er door ontstonden, bleken de voedingsbodem voor een sluwe schelm als Hitler, die dat aanvoelde en koppelde aan eeuwenoude anti-semitische gevoelens. Een groot deel van het Duitse volk veranderde in een (oorlogs)misdaadmachine.

De trein werd na de Franse capitulatie in Belijn tentoongesteld als symbool van de overwinning en de wraak voor het verlies van 1918. Een publiekstrekker. (bron: http://home.deds.nl/~zuid_frankrijk/pagina6b.html)

De Tweede Wereldoorlog was het gevolg en weer vlogen onder meer Duitsland en Frankrijk elkaar bloedig in de haren (net als in 1870 -’71 en 1914 – ’18) en weer werd een van de twee tot op het bot vernederd. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was dat Frankrijk. Hitler liet de treinwagon waarin de Duitsers aan het eind van de Eerste Wereldoorlog hadden gecapituleerd, naar hetzelfde Franse Compiègne brengen – naar verluidt werd zelfs de rails daartoe speciaal weer aangelegd, -allemaal om de Fransen te vernederen. Vervolgens trok hij door de Parijse Arc de Triomf.

Leiderschap in Reims en Camp David

Na de oorlog hadden de Fransen als medeoverwinnaars op hun beurt wraak kunnen nemen. De Russen hebben dat overigens gedaan, ik wijs daarvoor op de Duitse deling. Maar de Fransen hebben zich verzoend. Op 8 juli 1962 ontmoetten de Duitse kanselier Adenauer en de Franse president De Gaulle elkaar om in de beroemde kathedraal van Reims de eerste stappen te zetten. Ongetwijfeld speelden er allerlei politieke motieven (zoals de communistische dreiging) mee, het was niettemin een grote stap die van groot leiderschap getuigde. Beide landen hebben zich daarna definitief verzoend.

Soortgelijk leiderschap toonden premier Begin van Israël en president Sadat van Egypte: door bemiddeling van de Amerikaanse president Jimmy Carter werden in 1979 de Camp David akkoorden gesloten. Beide landen omarmden na een reeks van bloedige oorlogen de vrede. Ook daar was veel moed en leiderschap voor nodig. Premier Rabin zette een zelfde stap in 1995, maar werd kort daarna doodgeschoten.

Dit is wat we moeten doen

In plaats van oorlog te voeren en doorgaan met dood en verderf te zaaien, mensen te vernederen en hun gezinnen leed toe te brengen, dienen we samen met de strijdende partijen, als zij dat wensen, naar oplossingen te zoeken. President Obama zei het in 2009 in zijn inaugurele toespraak aan het Amerikaanse volk en de wereld zo: “we will extend a hand if you are willing to unclench your fist” (zie: https://www.youtube.com/watch?v=sGsU27WHZ3o).

Ik realiseer me dat zoiets grote politieke consquenties heeft en dat vele belangen tekort gedaan zullen worden. We moeten er ook rekening mee houden dat het kan betekenen dat er in die landen regimes zullen ontstaan die op zichzelf dood en verderf zullen zaaien. Zie de Taliban en de nog veel wredere IS en Boka Haram. Daar zit ook de moeilijkheid van het doorbreken van de vicieuze cirkel.
Het komt dichtbij ‘de andere wang toekeren’. Dat lijkt slap en weinig heldhaftig, maar het doorbreekt de vicieuze cirkel van geweld, de gruwelijkheden, de haat – en wraakgevoelens. Maar het kan.
Als gezegd, er zijn in de geschiedenis voorbeelden van.