Hoeveel mensen hebben een economische wet die naar hen is vernoemd? Charles Goodhart is er één van. De wet van Goodhart stelt dat als een maatstaf het doel wordt, die maatstaf al snel niet meer effectief is. Middel wordt doel.
Voorbeeld: ratten
Een berucht voorbeeld dateert van de tijd dat Vietnam nog een Franse kolonie was (dus vóór 1954) en daar een rattenplaag heerste. De lokale bevolking kreeg een vergoeding voor elke gedode rat, te innen door de staart van het beestje in te leveren. Het gevolg was dat de Fransen kort nadien overal ratten zonder staart zagen rondlopen, die zich vrolijk voortplantten, en zo de toekomstige inkomsten vergrootten. Het middel, de staart van de rat, was het doel geworden.
Centrale Bank
Goodhart had het zelf nooit over ratten, maar wel over monetair beleid. Als een centrale bank zijn beleid laat afhangen van één economische indicator, dan begint die indicator zich vanaf dat moment te misdragen. Ook hier wordt het middel het doel. Dat gebeurde in het verleden bijvoorbeeld met de geldhoeveelheid. Centrale banken die focusten op een bepaald groeipercentage ondervonden dat banken manieren zochten om te ontkomen aan deze belemmeringen op hun kredietverstrekking, bijvoorbeeld door transacties te doen buiten de balans van het bankwezen om.
Indicatoren
Ik herinner mij dat ook in de bedrijven waar ik werkzaam was, we indicatoren buiten werking stelden of er wegen omheen zochten om misstanden door de verkeerde conclusie aan de indicator en/of index te verbinden.
Pensioenen
Bij dit soort misvattingen moet ik ook aan pensioenen denken: de dekkingsgraad is heilig verklaard door de mensen (waaronder prominente wetenschappers en niet de eerste de beste) en misdraagt zich daarom. Hij stuurt ons volledig de verkeerde kant op. Pensioenfondsen zijn tweemaal zo rijk als tien jaar geleden (ondanks een diepe economische crisis: vóór de crisis bedroeg het gemeenschappelijk pensioenvermogen zo’n 800 miljard euro, nu, in 2019 ruim 1500 miljard) en we gedragen ons alsof pensioenfondsen op het punt staan laat ik maar zeggen ‘onderuit te gaan’. Wat geenszins het geval is. Het komt omdat het deel van de dekkingsgraad dat over de verplichtingen gaat, gebaseerd is op de volkomen verkeerde, kunstmatige en door de ECB gemanipuleerde rekenrente. Het zijn de risicomijdende toezichthouders als De Nederlandsche Bank en mannen zoals oud minister van Financiën Dijsselbloem die de dekkingsgraad als doel in plaats van middel hebben omarmd en ons deze zorgen aanpraten. Zo onterecht!
Bron: Het Financieel Dagblad.